رشد صادرات آلومینیوم ایران با وجود چالش‌های جهانی و داخلی

اقتصادآنلاین- فرزاد حسن زاده؛ آلومینیوم، دومین فلز پرمصرف جهان، به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی مانند وزن سبک، مقاومت بالا در برابر خوردگی، رسانایی مطلوب، قابلیت بازیافت و شکل‌پذیری عالی، جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده است. این فلز حیاتی در صنایع هوافضا، خودروسازی، ساختمان‌سازی، الکترونیک، بسته‌بندی و نظامی نقشی کلیدی ایفا می‌کند. همچنین، آلومینیوم به دلیل کاربرد‌های نوآورانه‌اش به عنصری اساسی در گذار به فناوری‌های سبز تبدیل شده است.

نمودار زیر، کشور‌های برتر تولیدکننده آلومینیوم در سال ۲۰۲۴ را نشان می‌دهد.

چالش‌های بازار آلومینیوم در سال ۲۰۲۴

سال ۲۰۲۴ برای بازار جهانی آلومینیوم، سالی پرچالش بود. از مهم‌ترین چالش‌های این سال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمبود آلومینا: این مسئله به دلیل محدودیت‌های گسترده در عرضه، منجر به افزایش قیمت‌ها شد و سال ۲۰۲۴ را به یکی از سخت‌ترین سال‌ها از نظر تأمین آلومینا تبدیل کرد.

تنش‌های ژئوپلیتیکی و موانع تجاری: این عوامل باعث تغییرات اساسی در جریان تجارت جهانی شدند و روند جهانی‌زدایی را تسریع کردند.

اختلالات حمل‌ونقل: درگیری‌های منطقه‌ای منجر به افزایش هزینه‌های حمل و تأخیر در ارسال‌ها شد.

نوسانات اقتصاد کلان: کاهش نرخ بهره در اقتصاد‌های بزرگ و سیاست‌های محرک اقتصادی چین، نوسانات بیشتری را در قیمت آلومینیوم به دنبال داشت.

در اکتبر ۲۰۲۴، قیمت‌های آلومینیوم در بورس فلزات لندن (LME) علی‌رغم فشار‌های ناشی از تقویت دلار آمریکا و شاخص‌های اقتصادی متناقض در بازار‌های کلیدی، روند صعودی پیدا کرد. قیمت هر تن آلومینیوم پس از رسیدن به ۲۵۲۱ دلار در ۱۵ اکتبر، تا پایان ماه به ۲۶۱۷ دلار افزایش یافت. یکی از عوامل اصلی این افزایش، محدود شدن عرضه آلومینا و افزایش هزینه‌های صنعت آلومینیوم بود.

 

 

عوامل تاثیرگذار بر قیمت جهانی آلومینیوم

قیمت جهانی آلومینیوم تحت تأثیر عوامل مختلفی چون تقاضای گسترده در صنایع کلیدی مانند هوافضا و خودروسازی و قیمت انرژی، به‌ویژه برق است که نقشی حیاتی در فرآیند تولید آلومینیوم ایفا می‌کند. همچنین سیاست‌های تجاری آمریکا، به‌خصوص تعرفه‌ها و تحریم‌هایی که توسط دولت ترامپ تصویب شده‌اند و تغییرات در سیاست‌ها و تولید چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم جهان به‌طور مستقیم بر قیمت‌ها در بازار‌های جهانی تأثیر می‌گذارد.

صنعت آلومینیوم در ایران؛ رشد تولید و چالش‌های تأمین مواد اولیه

در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، تولید آلومینیوم ایران رشد ملایمی را تجربه کرد. طبق آمار‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجموع تولید آلومینیوم کشور به ۲۵۰ هزار تن رسید که نشان‌دهنده رشد حدود ۵ درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل است.

صادرات آلومینیوم ایران نیز در همین مدت افزایش یافت و به ۹۰ هزار تن رسید که رشد ۷ درصدی را نسبت به دوره مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. چین و هند از مهم‌ترین بازار‌های صادراتی آلومینیوم ایران هستند. ایران بیست‌ویکمین صادرکننده آلومینیوم در جهان محسوب می‌شود.

چالش‌های صنعت آلومینیوم در ایران

با وجود رشد تولید، صنعت آلومینیوم ایران همچنان با چالش‌های متعددی مواجه است:

تأمین مواد اولیه به‌ویژه بوکسیت و آلومینا که ایران به دلیل محدودیت‌های دسترسی به منابع بوکسیت، به واردات از کشور‌هایی مانند گینه وابسته است.

افزایش قیمت‌های جهانی مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز، که منجر به افزایش هزینه‌های تولید شده است.

تحریم‌های اقتصادی، که دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و مواد اولیه مورد نیاز را برای شرکت‌های ایرانی دشوار کرده و رقابت در بازار‌های بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده است.

نوسانات ارزی و ناترازی انرژی و افزایش هزینه‌های تولید، که موجب افزایش قیمت‌های داخلی آلومینیوم شده است.

صنعت آلومینیوم در بازار سرمایه ایران

در حال حاضر، سه نماد آلومینیومی فایرا، فنوال و فمراد در بورس ایران فعال هستند.

نمودار زیر، حاشیه سود عملیاتی این سه نماد را نشان می‌دهد و می‌تواند دیدگاه جامعی از عملکرد مالی این شرکت‌ها در بازار سرمایه ارائه دهد.

جمع‌بندی

با توجه به رشد تولید و افزایش صادرات آلومینیوم ایران و همچنین چالش‌های جهانی مانند تنش‌های ژئوپلیتیکی، تغییرات تجاری و نوسانات اقتصادی، صنعت آلومینیوم در سال ۲۰۲۵ با فرصت‌ها و تهدید‌های متعددی مواجه خواهد بود. سیاست‌های تجاری آمریکا، نقش چین در بازار جهانی و تحریم‌های اقتصادی همچنان عوامل تعیین‌کننده در نوسانات قیمت و عرضه آلومینیوم خواهند بود.