واکنش رسانه‌های جهان به درگذشت بهرام بیضایی

به گزارش خبرگزاری مهر، با درگذشت بهرام بیضایی موجی از ادای احترام به وی در سطح جهانی ایجاد شد.

گزتلی با اشاره به اینکه نویسنده و کارگردان «باشو، غریبه کوچک» ۱۵ سال آخر عمرش را در دانشگاه استنفورد به تدریس گذراند، در حالی که همکاران و فیلمسازان از تأثیر او یاد می‌کردند، نوشت: بهرام بیضایی، نمایشنامه‌نویس و فیلمساز ایرانی، صدایی تعیین‌کننده در تئاتر مدرن فارسی و چهره‌ای کلیدی در سینمای پس از دهه ۱۹۶۰ ایران، در ۲۶ دسامبر در هشتاد و هفتمین سالروز تولدش در آمریکا درگذشت. طبق برنامه مطالعات ایرانی استنفورد، او از سال ۲۰۱۰ در کالیفرنیا زندگی می‌کرد و در حالی که به نویسندگی و کار روی صحنه ادامه می‌داد، دوره‌هایی در زمینه تئاتر، سینما و اسطوره‌شناسی تدریس می‌کرد.

برنامه استنفورد با اعلام خبر درگذشت او گفت که بیضایی «خانه و رسالت واقعی خود» را فرهنگ می‌دانست و حتی با وجود اینکه گاه از اجرای نمایش‌ها و تولید فیلم‌های او ممانعت می‌شد یا آن را محدود می‌کردند، به حفاظت از میراث هنری ایران متعهد ماند. این برنامه اعلام کرد که در هفته‌های آینده مراسم یادبودی را برنامه‌ریزی کرده و از همسر و همکار قدیمی بیضایی، مژده شمسایی، بازیگر، به خاطر حمایت از آثار اواخر دوران حرفه‌ای او تقدیر کرد.

بیضایی دوران حرفه‌ای خود را بین تحقیق، صحنه‌آرایی و فیلمسازی گذراند. استنفورد او را برای کمک به تقویت هنرهای نمایشی ایران با آوردن اساطیر هند و ایرانی و سنت‌های نمایشی ایرانی به درام و سینمای مدرن تحسین می‌کند و عنوان کرد که او ده‌ها کتاب، نمایشنامه و فیلمنامه نوشته است. مقاله‌ای در سال ۲۰۱۸ از آکادمی بریتانیا او را به عنوان نیرویی محوری در بازسازی سنت‌های نمایشی ایران و مطالعه اسطوره‌های ایرانی توصیف کرده است.

شهرت او امسال پس از دریافت جایزه بهترین فیلم مرمت‌شده ونیز کلاسیک برای فیلم «باشو، غریبه کوچک» با کیفیت 4K در جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، دوباره افزایش یافت. بیضایی در بیانیه‌ای که در این مراسم خوانده شد این لحظه را به قربانیان غیرنظامی تقدیم و سودجویان جنگ را محکوم کرد.

خبر درگذشت او موجی از ادای احترام از سوی هنرمندان و نویسندگان ایرانی را به راه انداخت. اصغر فرهادی، فیلمساز، در پیامی که به صورت آنلاین منتشر شد، بیضایی را «معلم بزرگ» خود نامید و از درگذشت او در دور از ایران ابراز تأسف کرد. دیگر چهره‌های هنری نیز نظم و انضباط او، اصرارش بر هنر و شیوه‌ای که شخصیت‌هایش تاریخ ایران را بدون تسلیم شدن در برابر قدرت به تصویر می‌کشیدند، ستودند.

هالیوود ریپورتر هم پیام اصغر فرهادی را یادآور شد و در ادامه به کارنامه بیضایی پرداخت که علاوه بر کارگردانی ۱۰ فیلم بلند، چهار فیلم کوتاه و ۱۴ نمایش صحنه‌ای، بیش از ۷۰ کتاب، تک‌نگاری، نمایشنامه و فیلمنامه نوشت.

هالیوود ریپورتر افزود: بیضایی که یکی از رهبران سینمای موج نوی ایران محسوب می‌شود، فیلم‌های برنده جایزه دارد که در جشنواره‌های سراسر جهان به نمایش درآمده‌اند و در آثارش با الهام از اساطیر و تاریخ هند و ایرانی و با تکیه بر مطالعه ادبیات و زبان‌های باستانی ایران، به بازسازی اشکال بومی تئاتر ایرانی در پروژه‌های سینمایی و صحنه‌ای خود پرداخت.

این نشریه یادآور شد: اولین نمایشنامه‌ی او، «آرش» که در ۱۹ سالگی نوشته شد، پاسخی به «آرش کماندار» سیاوش کسرایی بود. او آثار علمی نوشت که به بررسی ریشه‌های هزار و یک شب و ارتباط آن با سایر آثار مهم ادبیات فارسی می‌پرداخت. کتاب او با عنوان «نمایش در ایران» که در سال ۱۹۶۵ منتشر شد، مطالعه‌ای جامع در مورد ریشه‌های تاریخی ژانرهای تئاتری ایرانی مانند نقالی (قصه‌گویی ایرانی)، خیمه شب‌بازی (نمایش عروسکی ایرانی)، تعزیه (نمایش‌های تعزیه) و روحوضی (نمایش عامیانه طنز) ارائه می‌دهد.

بیضایی از اعضای بنیانگذار مرکز فیلمسازان پیشرو در ایران، انجمن نویسندگان ایران و انجمن نویسندگان و آهنگسازان نمایشی بود و به عنوان رئیس دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه تهران خدمت می‌کرد.

بیضایی عضو آکادمی فیلم بود و سال ۲۰۲۴ از پی برای عضویت در هیئت رأی‌گیری اسکار دعوت شده بود.