تقابل قدرت و انسانیت در «استوار ساقی»

به گزارش خبرنگار مهر، جشنواره «سینما حقیقت» امسال در ژانرهای مختلفی آثار خود را نمایش داد که بخشی از این آثار در حوزه تاریخ معاصر و پرتره ها و فضای سیاسی بودند. مطهره کشاورز محمدیان فعال رسانه در یادداشتی از «استوار ساقی» مستند سیاسی هجدهمین جشنواره «سینماحقیقت» نوشته است.

متن این یادداشت را در زیر می خوانید:

«مستند «استوار ساقی» به کارگردانی میلاد محمدی روایتی تازه و چندوجهی از تاریخ معاصر ایران است. این مستند با محوریت شخصیت استوار یکم ساقی زندانبان زندان قزل‌قلعه، ساخته شده و داستانی پیچیده از تقابل قدرت و انسانیت را بازگو می‌کند.

ساقی در جایگاه نماینده قدرت نظام پهلوی، چهره‌ای سخت و مقتدر دارد، اما روایت مستند به‌تدریج جنبه‌های انسانی او را نمایان می‌کند و بیننده را به تماشای شخصیتی عمیق و متناقض دعوت می‌کند.

این مستند در گفتگو با مهدی طالقانی، لطف‌الله میثمی، محمد توسلی، محمدمهدی جعفری، ناصر کمیلیان، علی کمالی، جواد منصوری و سید حسین موسویان از زندانیان سیاسی زندان قزل‌قلعه، ابعاد مختلف تاریخ پرماجرای ایران را واکاوی کرده و در کنار بازخوانی مبارزات انقلابی بسیاری از چهره‌های سرشناس سیاسی مانند مهدی بازرگان، آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، سید مجتبی نواب صفوی، آیت‌الله کاشانی، یدالله و عزت‌الله سحابی و شهید سپهبد قرنی که در زندان قزل‌قلعه محبوس بوده‌اند، تصویری چندوجهی از استوار ساقی ارائه می‌دهد.

استوار ساقی رئیس زندان قزل‌قلعه، برخلاف ظاهر سخت‌گیرانه‌اش، با زندانیان برخوردهای انسانی و مهربانانه‌ای داشته است. این ویژگی اوست که در نهایت باعث می‌شود که پس از انقلاب و با تغییرات سیاسی، سرنوشتی متفاوت از دیگر هم‌قطارانش پیدا کند و با وساطت زندانیانش از مجازات جان سالم به در ببرد.

با توجه به این که هیچ تصویر آرشیوی از زندان قزل‌قلعه باقی نمانده، مستندساز ناگزیر به بازسازی هنرمندانه این فضای تاریخی بوده است. او با استفاده از تصاویر گرافیکی و بازسازی‌های هنرمندانه فضای تاریخی زندان قزل‌قلعه را به شکلی زنده و اثرگذار بازنمایی می‌کند. محمدی به کمک پژوهش‌های تاریخی و تخیل بصری، فضاهایی سرد، تاریک و خفقان‌آور تجربه‌ای واقع‌گرایانه از شرایط زندان و شکنجه زندانیان در دوران پهلوی خلق کرده که مخاطب را به عمق روزهای سخت و پرتنش آن دوران می‌برد.

این فضا، با معماری بازآفرینی‌شده و استفاده هوشمندانه از نور و صدا، به بستری برای روایت داستان‌های واقعی و تلخ زندانیان تبدیل می‌شود؛ جایی که تاریخ نه در قالب روایت‌های خشک، بلکه در فضایی زنده و تأثیرگذار به تماشاگر منتقل می‌شود. میلاد محمدی که پیش‌تر با ساخت مستندهایی مثل «عشق شمعدانی» پرتره‌ای از دکتر حسین فاطمی، خود را به‌عنوان مستندسازی خوش‌ذوق در زمینه روایت تاریخ معاصر معرفی کرده است، در مستند «استوار ساقی» با عبور از کلیشه‌های رایج درباره زندانیان و زندانبانان، روایتی انسانی، عمیق و چندلایه ارائه می‌دهد.

این اثر نه تنها درباره تاریخ، بلکه درباره انسان‌هایی است که در مواجهه با قدرت و اخلاق، تصمیمات سرنوشت‌ساز گرفته‌اند و در میانه این تلاطم، معنای واقعی انسانیت را بازتعریف کرده‌اند.»

مستند «استوار ساقی» به کارگردانی میلاد محمدی در مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی ساخته شده است و در هجدهمین جشنواره فیلم حقیقت حضور دارد.