بورس غلات بریکس؛ گامی تازه برای تقویت بازار جهانی غلات

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از تی‌وی بریکس، پیشنهاد روسیه برای راه‌اندازی بورس غلات میان کشورهای عضو بریکس با استقبال گسترده‌ای از سوی دولت‌ها و کارشناسان اقتصادی مواجه شده است. این طرح که نخستین‌بار در اجلاس بریکس در کازان مطرح شد، هدف خود را تقویت امنیت غذایی، تجارت شفاف‌تر و ایجاد شاخص‌های مستقل قیمت‌گذاری عنوان کرده است. «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه، در اکتبر ۲۰۲۴ پیشنهاد تأسیس این بورس را مطرح کرد؛ پیشنهادی که به‌سرعت مورد حمایت هیئت‌های خارجی قرار گرفت.

به گفته «مارینا پانیوژوا»، کارشناس شورای روابط بین‌الملل روسیه، این بورس می‌تواند سازوکاری مستقل برای تسویه با ارزهای ملی ایجاد کند و گامی در جهت تأمین امنیت غذایی جهان باشد. بر اساس داده‌های اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان غلات، کشورهای عضو بریکس پس از گسترش در سال ۲۰۲۴، ۱.۲۴ میلیارد تُن غلات تولید کرده‌اند که معادل ۴۴ درصد تولید جهانی است. این در حالی است که ایالات متحده با تولید ۴۵۰ میلیون تُن در رتبه دوم قرار دارد و تولید چین، هند، روسیه و برزیل سه برابر آن است.

«دیمیتری پاتروشف»، معاون نخست‌وزیر روسیه، نیز در این‌باره گفت: راه‌اندازی بورس غلات بریکس امکان ایجاد شاخص‌های مستقل قیمتی را فراهم می‌کند که ارزیابی واقع‌بینانه‌تری از ارزش محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی به دست می‌دهد. این موضوع در نشست اقتصادی بین‌المللی سن‌پترزبورگ در ژوئن ۲۰۲۵ نیز به‌طور گسترده‌ای بررسی شد.

«ماکسیم مارکویچ»، معاون وزیر کشاورزی روسیه، اعلام کرد که کشورش به‌زودی طرح مفهومی تأسیس این بورس را برای اعضای بریکس ارسال خواهد کرد.

در همین نشست، «پاتروشف با عبدالله بن طوق المری»، وزیر اقتصاد امارات، درباره همکاری دو کشور در راه‌اندازی این بورس گفت‌وگو کرد. با توجه به اینکه حدود یک‌سوم غلات وارداتی امارات از روسیه تأمین می‌شود، این کشور از این ابتکار استقبال کرده است.

«پتر چکماریوف»، رئیس کمیته توسعه بخش کشاورزی اتاق بازرگانی روسیه، در گفت‌وگو با تی‌وی بریکس اظهار کرد: «محصولات کشاورزی شاخصی برای اقتصاد و دیپلماسی هستند و نقش کلیدی در سیاست ایفا می‌کنند. با توجه به جمعیت بالای کشورهای عضو بریکس و نیاز غذایی گسترده، وجود یک بورس تخصصی در این زمینه ضروری است.»

طبق آمار رسمی، روسیه در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۲۵.۹ میلیون تُن غلات برداشت کرده و رکورد صادرات ۷۲ میلیون تُنی را ثبت کرده است. مصر، ترکیه و ایران سه کشور نخست واردکننده غلات از روسیه در این سال بودند.

از سوی دیگر، آفریقای جنوبی نیز به‌عنوان یکی از واردکنندگان اصلی غلات، می‌تواند با بهره‌گیری از این بورس به گره ترانزیتی منطقه‌ای تبدیل شود. به گفته تحلیلگران، بنادر دوربان و کیپ‌تاون می‌توانند نقش مهمی در انتقال غلات به سایر کشورهای آفریقایی ایفا کنند.

«ندیوهو تچیکوفی»، پژوهشگر دانشگاه فناوری دوربان، ضمن مثبت ارزیابی‌کردن این ابتکار، آن را ابزاری برای کاهش وابستگی به نهادهای غربی و تقویت استفاده از ارزهای ملی عنوان کرد. او گفت: «به‌عنوان کشوری واردکننده، آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۲ حدود دو میلیون تُن گندم وارد کرده است. این طرح می‌تواند زمینه‌ساز دسترسی گسترده‌تر به بازارهایی چون مصر، عربستان، چین و امارات شود.»

از دیدگاه کشورهای عربی، این ابتکار اهمیتی راهبردی دارد. ناصر ابونصار، سفیر بنیاد ارتباطات کسب‌وکار بریکس‌پلاس در اردن، با اشاره به افزایش واردات غلات در مصر و سایر کشورهای عربی گفت: «کشورهایی که زمانی صادرکننده غلات بودند، امروز به واردکنندگان خالص بدل شده‌اند. این بورس مکمل پروژه چین و روسیه برای ساخت نظم چندقطبی جدید در جهان است.»