اردبیلی: «نوآوری اجتماعی» مسیر عبور از بن‌بست‌های حکمرانی است

به گزارش خبرگزاری مهر، مریم اردبیلی مشاور شهردار و رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران در رویداد «تار و پود» با اشاره به نقش زنان فعال اجتماعی به عنوان شرکای اجتماعی شهر تهران، اظهار کرد: حوزه نوآوری اجتماعی برای من یک «زمین بازی» برای حل هم‌زمان چالش‌ها در چند بعد و عرصه در زمینه حکمرانی، جامعه محلی و اکوسیستم‌های نوآوری است؛ جایی که می‌تواند گره‌ها و بن‌بست‌های کار مشارکتی و مردمی را باز کند.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین چالش‌های حکمرانی، درک سطحی از مشارکت مردمی است، افزود: بسیاری از مدل‌های مشارکت به‌جای حرکت به سمت مشارکت عمیق، در سطح‌هایی مانند رأی دادن یا مشارکت‌های محدود باقی می‌مانند؛ در حالی که مشارکت واقعی زمانی شکل می‌گیرد که مسائل از دریچه نگاه مردم و گروه‌های میانی دیده، اولویت‌بندی و به تصمیم‌سازی تبدیل شود.

اردبیلی تصریح کرد: کمبود فرآیندها و بسترهای مشارکتی، ضعف ادبیات نظری، نبود شاملیت و فراگیری، بروکراسی پیچیده و توهم دانایی و توانایی کل در نهادهای رسمی، از دیگر موانع مشارکت اجتماعی مردمی است؛ گاهی تصور می‌شود با بودجه، مجوز و اتکا به نخبگان می‌توان مسائل شهر را حل کرد، در حالی که این نگاه بالابه‌پایین، بخش بزرگی از انرژی اجتماعی و ظرفیت حل مسئله مردم را نادیده می‌گیرد.

رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران همچنین با اشاره به تجربه شخصی خود در فعالیت‌های مردم‌نهاد، گفت: بیش از ۳۰ سال است که خود را جز گروه‌های مردمی می‌دانم؛ در میان گروه‌های مردمی نیز هنوز با چالش فراگیری مواجه‌ایم و همه اقشار جامعه به‌ویژه برخی لایه‌های اجتماعی، در این مدل‌ها دیده نمی‌شوند؛ از همین رو نوآوری اجتماعی می‌تواند زبان مشترکی برای اتصال حکمرانی، گروه‌های میانی و مردم محلات ایجاد کند.

وی افزود: در تهران با وجود ۲۲ منطقه، ۱۲۴ ناحیه و ۳۵۳ سرای محله، قرار بود مدل حکمرانی محلی تقویت شود، اما بخشی از سراهای محله به‌تدریج از مسیر اصلی خود منحرف و به سمت فعالیت‌های درآمدزای سطحی حرکت کردند؛ در نتیجه مشارکت عمیق محلی کمرنگ شد.

اردبیلی با اشاره به تجربه خانه‌های محلی از جمله خانه‌های زنان و خانواده، سلامت و دوام و ایمنی گفت: بیش از ۸۰ درصد مشارکت‌کنندگان در این فضاها زنان بوده‌اند، اما استفاده حداکثری از این ظرفیت انجام نشده و نسل‌های جدید، به‌ویژه دختران نوجوان و زنان جوان زیر ۳۰ سال، کمتر جذب این مدل‌ها شده‌اند.

وی با اشاره به شکل‌گیری مدل «ریحان‌شهر» هم بیان کرد: این طرح با هدف کنشگری زنانه محلی طراحی شد؛ مدلی که در آن زنان هر محله، از صفر تا صد شناسایی مسئله و مشکلات محله و ارائه راه‌حل را بر عهده دارند و نقش شهرداری صرفاً تسهیل‌گری، منتوری و حمایت بوده است؛ امروز بیش از ۵۰۰ گروه محلی ریحان‌شهری در تهران فعال هستند که بدون وابستگی به افراد یا مدیران، مسائل محله خود را پیگیری می‌کنند.

مشاور زنان و خانواده شهردار تهران با اشاره به تجربه «هزار امید» در حوزه کنشگری دختران نوجوان هم بیان کرد: در این مدل، گروه‌هایی که برای دختران نوجوان دارای ایده بودند، وارد صحنه شدند و امروز حدود ۶۰ تا ۷۰ مدل کنشگری دخترانه در عرصه‌های مختلف طراحی شده است؛ مدلی که توانست نسلی را جذب کند که پیش‌تر در سراهای محله یا ساختارهای رسمی مشارکتی حضور نداشت.

وی با بیان اینکه یکی از موانع مشارکت زنان، بروکراسی ثبت رسمی گروه‌هاست؛ افزود: بسیاری از زنان تمایلی به ورود به فرایندهای پیچیده حقوقی ندارند؛ به همین دلیل در طرح‌های خرد مقیاس، قراردادها با خود افراد محلی بسته شد تا مانعی برای مشارکت ایجاد نشود؛ هرچند در توسعه پروژه‌های کلان، چالش‌های حقوقی همچنان وجود دارد.

اردبیلی اضافه کرد: تا زمانی که تجربه‌های خرد محلی به زبان علمی و ادبیات رسمی سیاست‌گذاری ترجمه نشود، امکان شکل‌گیری یک اکوسیستم پایدار نوآوری اجتماعی فراهم نخواهد شد.
به گفته وی، رویداد «تاروپود» گامی در جهت شبکه‌سازی فعالان اجتماعی حوزه زنان و خانواده است؛ در چهار سال گذشته با بیش از سه هزار نفر ارتباط برقرار شد که پس از فرآیند داوری و منتوری، ۴۰ گروه منتخب وارد این رویداد شدند و در قالب گعده‌ها، تجربه‌ها و ظرفیت‌های خود را به اشتراک گذاشتند.

رئیس مرکز زنان و خانواده شهرداری تهران با قدردانی از تلاش زنان کنشگر اجتماعی شهر تهران گفت: مهم‌ترین سرمایه اجتماعی تهران، همین زنان و دخترانی هستند که ناامید نمی‌شوند و با خلاقیت و اراده، آینده‌ای روشن برای شهر رقم می‌زنند؛ زنانی که وقتی در قامت «حلال مسئله» ظاهر می‌شوند، هم مسائل شهر و هم مسائل خودشان را حل‌پذیر می‌کنند.