هشدار اقتصادی؛ تراز تجاری منفی ۲.۱ میلیارد دلار شد

به گزارش بازار، طبق اعلام گمرک ایران مجموع تجارت خارجی غیرنفتی کشور طی پنج ماه ابتدایی امسال به ۷۶ میلیون و ۵۳۹ هزار تن کالا با ارزشی معادل ۴۳ میلیارد و ۹۴۰ میلیون دلار رسید که از این میزان، ۶۱ میلیون و ۳۳۳ هزار تن به ارزش ۲۰ میلیارد و ۹۱۷ میلیون دلار مربوط به صادرات غیرنفتی و ۱۵ میلیون و ۲۰۶ هزار تن به ارزش ۲۳ میلیارد و ۲۲ میلیون دلار به واردات اختصاص داشته است.

همچنین صادرات غیرنفتی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی تنها ۰.۷ درصد افزایش داشته اما از لحاظ ارزشی ۶ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین واردات نیز در همین بازه زمانی، به لحاظ وزنی ۵.۴ درصد و از نظر ارزشی ۱۶.۳ درصد کاهش یافته است.

تراز تجاری همچنان منفی

با توجه به آمار منتشر شده صادرات غیرنفتی ایران با وجود رشد اندک در وزن، از نظر ارزشی کاهش یافته و همین امر سبب شده تا ارزش واردات همچنان از صادرات پیشی بگیرد. در نتیجه، تراز تجاری کشور با ثبت کسری ۲.۱ میلیارد دلاری منفی مانده است.

کاهش ارزش صادرات از جمله عوامل کسری تراز تجاری است؛ زیرا هرچند حجم فیزیکی صادرات (وزن کالاها) رشد بسیار محدود ۰.۷ درصدی داشته، اما ارزش دلاری آن ۶ درصد کاهش یافته است. این امر می‌تواند ناشی از دو عامل افت قیمت جهانی کالاهای صادراتی ایران (مانند پتروشیمی‌ها و مواد خام) و تغییر در سبد صادراتی به سمت کالاهایی با ارزش افزوده پایین‌تر باشد.

نکته دیگر آنکه با وجود کاهش ۱۶.۳ درصدی ارزش واردات نسبت به سال گذشته، همچنان حجم و ارزش واردات در سطحی است که بر صادرات غلبه دارد. بسیاری از واردات ایران شامل کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشین‌آلات است که کاهش آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر نیست.

هشدار نسبت به افزایش نوسانات ارزی

کسری تجاری به معنای خروج ارز بیشتر نسبت به میزان ورودی آن است و در صورت تداوم می‌تواند -در بلندمدت- فشار قابل توجهی بر ذخایر ارزی کشور وارد کند.

از سویی دیگر کاهش درآمدهای صادراتی، به‌ویژه در بخش غیرنفتی، ثبات بازار ارز را با چالش روبه‌رو می‌سازد و زمینه‌ساز افزایش نوسانات قیمتی می‌شود.

همچنین هرچند واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای برای تداوم تولید در کوتاه‌مدت ضروری است، اما اگر این روند با رشد صادرات همراه نباشد، وابستگی اقتصاد به خارج را بیشتر کرده و بر توان تولید داخلی تأثیر منفی خواهد گذاشت.

چه باید کرد؟

به اعتقاد کارشناسان، برای بهبود تراز تجاری، تمرکز بر ارتقای کیفیت و تنوع صادرات از اهمیت بالایی برخوردار است؛ تولید و صادرات کالاهایی با ارزش افزوده بالاتر، مانند محصولات صنعتی و دانش‌بنیان، می‌تواند از کاهش ارزش صادرات جلوگیری کند.

همزمان، مدیریت هوشمند واردات با سیاست‌های هدفمند برای کاهش واردات کالاهای مصرفی و حمایت از تولید داخلی ضروری است. علاوه بر این، گسترش بازارهای صادراتی، به‌ویژه در کشورهای همسایه و بازارهای نوظهور، می‌تواند آسیب‌پذیری ایران در برابر نوسانات قیمت جهانی کالاها را کاهش دهد.

در نهایت، تقویت زیرساخت‌های تجاری و لجستیکی، شامل توسعه حمل‌ونقل و تسهیل فرایندهای گمرکی، نقش مهمی در افزایش رقابت‌پذیری صادرات کشور دارد.