زنده شدن روایت‌های شفاهی؛ وقتی دیوهای ایرانی به کمک «سالیوان» می‌آیند

امین گلستانه کارگردان نمایش «کارخانه هیولاها» که این شب‌ها در پردیس تئاتر شهرزاد به صحنه رفته است در گفتگو با خبرنگار مهر درباره موضوع این نمایش توضیح داد: «کارخانه هیولاها» اقتباس و در واقع ادامه‌ای است بر انیمیشن «کارخانه هیولاها» که در آن سالیوان این بار به ایران می‌آید. نه فقط این انیمیشن، بلکه من به سراغ همه انیمیشن‌ها می‌روم چراکه فکر می‌کنم در فضای تئاتر موزیکال ایران جای خالی چنین آثاری کاملاً محسوس بود. در خارج از کشور، کمپانی‌هایی مانند دیزنی و بسیاری شرکت‌های معتبر دیگر این نوع کار را انجام می‌دهند و جهان این آثار برای کودکان بسیار شناخته‌شده‌تر است. به همین دلیل بچه‌ها می‌توانند با قواعد و قراردادهای چنین نمایشی ارتباط برقرار کنند و لذت بیشتری ببرند. به‌نظر من این ژانر خانوادگی است و می‌تواند طیف گسترده‌ای از مخاطبان، از کودک و نوجوان تا بزرگسال را درگیر کند و طرفداران خاص خودش را داشته باشد.

گلستانه در رابطه با حضور صداپیشگان این انیمیشن به عنوان بازیگران روی صحنه بیان کرد: بسیاری از این بازیگران تجربه حضور روی صحنه را نداشتند. در انتخاب‌هایم همیشه تلاش می‌کنم نزدیک‌ترین افراد به کاراکتر را برگزینم برای مثال، در «هتل ترانسیلوانیا» خوش‌شانسی آوردیم که فرهاد اتقیایی خود بازیگر تئاتر بود و سابقه خوبی در این زمینه داشت اما در مورد دیگر صداپیشگان چالش اصلی این بود که برخی فقط صداپیشه بودند و آشنایی کافی با مختصات بازی روی صحنه را نداشتند. بنابراین رسیدن به کاراکتر و نقش از نظر فیزیکی برایشان دشوار بود. ما بیان درست را در اختیار داشتیم، اما دستیابی به بُعد فیزیکی کاراکتر، به‌ویژه روی میزانسن‌هایی که برای سالن سه‌سویه طراحی شده بود و حرکت و اکت بیشتری می‌طلبید کمی سخت بود.

وی درباره طراحی صحنه «کارخانه هیولاها» عنوان کرد: همان‌طور که می‌دانید در پردیس‌های تئاتر چندین نمایش به‌صورت همزمان روی صحنه می‌رود و زمان نصب و جمع‌آوری دکور از چالش‌های اساسی گروه‌هاست و ما هم ناگزیر به طراحی متفاوتی بودیم. تهیه‌کننده نمایش حمید جهانگیری را به من معرفی کرد که طراحی بسیار خلاقانه‌ای ارائه داد. او از فضای سالن به بهترین شکل استفاده کرد؛ از صندلی‌ها و موقعیت صحنه بهره گرفت و دکور را به‌صورت مینیمال طراحی کرد که نقطه قوت کار شد. با وجود سادگی، ترکیب رنگ‌ها و بازی با نور و سایه فضایی فانتزی خلق کرد که بسیار موفق بود.

کارگردان نمایش «کارخانه هیولاها» با اشاره به ویژگی‌های اجرایی این نمایش گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها، موسیقی نمایش بود که توسط بهزاد الماسی ساخته شد. ما نزدیک به یک ماه درگیر تولید آلبوم موسیقی بودیم و هزینه زیادی هم صرف آن شد. هدف این بود که موسیقی علاوه بر معرفی کاراکترها و انتقال پیام نمایش، با نسل امروز نیز ارتباط برقرار کند. موسیقی امروز سبک خاص خودش را دارد و ارتباط گرفتن با آن آسان نیست. من تأکید داشتم که موسیقی علاوه بر ریتم مدرن، اشاره‌هایی نیز به موسیقی فولکلور و سنتی ایرانی داشته باشد. در نتیجه در بخش‌هایی از سازهای محلی استفاده کردیم و در جاهایی موسیقی به سبک‌های جدیدتر نزدیک شد تا برای کودکان جذاب باشد و حتی بتوانند آن را زمزمه کنند.

وی افزود: نکته دیگر، استفاده از جلوه‌های ویژه نوری بود. این کار هم دشوار و هم پرهزینه است، اما ما برای خلق فضای جادویی برای کودکان از آن بهره بردیم. علاوه بر آن، جلوه‌های ویژه‌ای متناسب با محدودیت‌های صحنه طراحی شد تا جذابیت نمایش بیشتر شود. در مورد بازی‌ها نیز تلاش شد فانتزی‌ای در قالب «هیولا» شکل بگیرد تا بچه‌ها بتوانند کاراکترها را دوست داشته باشند و بپذیرند. گریم‌ها با جزئیات فراوان طراحی شد تا به شخصیت‌پردازی کمک کند.

گلستانه که در این نمایش از اساطیر و افسانه‌های محلی و بومی ایرانی نیز استفاده کرده است تصریح کرد: در روایت نمایش، سالیوان وارد ایران می‌شود و به دلیل تحریم‌ها و قطع ارتباط، در موقعیت خاصی گرفتار می‌شود. برای پرداختن به این موقعیت، به سراغ ادبیات شفاهی ایران رفتم. حدود ۱۰۰ دیو و هیولا را بررسی و پنج مورد از آنها را انتخاب کردم که هر کدام از نقاط مختلف ایران هستند و جذابیت فرهنگی خاص خود را دارند. موسیقی نیز در خدمت معرفی این کاراکترها قرار گرفت. این هیولاها به کمک سالیوان می‌آیند تا مشکلش حل شود. به‌نظر من این بخش اهمیت زیادی دارد، چراکه بسیاری از این روایت‌های شفاهی ثبت نشده‌اند و این نمایش فرصتی برای زنده نگه داشتن آنهاست.

نمایش کارخانه هیولاها از ۱۰ مرداد تا ۱۰ شهریور هرشب ساعت ۱۸ در سالن ۱ پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه می‌رود.

عوامل اصلی این نمایش عبارتند از نویسنده و کارگردان: امین گلستانه، تهیه‌کننده: صدیقه صحت، بازیگران: علی ضمیری، الهام برومند، فرهاد اتقیایی، محمدولی فروتن، ساحل صالحی‌فر، مهناز آسوده، محمد کارآزاد، مهدی قشقایی‌منصوری، آنا جنتی، شقایق معمار، مرجان رنجبر و یاسمن حسینی.

در خلاصه داستان این نمایش آمده است: جیمز پی سالیوان هیولای معروف انیمیشن کارخانه هیولاها این بار در ایران.